Od dawnych czasów, kiedy tylko pojawiła się kawa, pytań dotyczących jej samej jest niezliczona ilość. Od kiedy pojawili się znani kawosze i powtały grupy fanów tego czarnego napoju, odpowiedzi pojawiły się natychmiast, lecz nie wszystkie były pomocne. Bo jak odpowiedzieć na pytanie: Którą kawę wolicie? Znajdą się zwolennicy i przeciwnicy udzielanych odpowiedzi, a my wciąż zostaniemy z filozoficznym pytaniem która lepsza? Od filozofii odejdziemy, ale z naszego sklepu zrobimy małe "labolatorium genetyczne". Porównamy ze sobą dwa gatunki kawy arabicę i roubustę, zwane matką i córką oraz zbadamy ich podobieństwa i różnice. Zakładamy kitel i okulary. Mikroskop już gotowy...

Przenieśmy się trochę w czasie...

Wyobraź sobie powstanie świata. Zwierzęta, które rozpoczynają swoje życie, ludzi walczących o przetrwanie, góry po których za kilka milonów lat będziesz zwiedzał czy rośliny, które staną się wyjątkowe, bez których świat nie miałby prawa istnieć. Czujecie to? Wszystko się krzyżuje, nie ma umiaru a za kilka milionów lat będziesz zastanawiał/zastanawiała co różni tak naprawdę to, co niby jest jedno. Kawa to napój. I bez wątpienia, każdy kto powie kawa to prostu kawa, ma rację. Jednak jej gatunki, smaki i romaty, wygląd, a także metody parzenia są inne. Nawet wśród jednojajowych bliźniaków istnieją małe różnice, czy w wyglądzie czy w charakterze, ale jednak występują, na przykład płeć. Dlatego kawa, kawie nierówna.

Kawowiec wywodzi się z Afryki (poszczególne gatunki również z Azji). To rodzaj wiecznie zielonych drzew oraz krzewów, która obejmuje ponad 100 gatunków. Obecnie, w różnym stopniu, uprawia się głownie dwa z nich: arabika i robusta.

Dawniej mówiło się o trzech wielkich gatunkach kawy, były to: arabika, robusta i liberika. Obecnie nasz codzienny kawowy kontakt ogranicza się w dużej mierze do arabiki, która tak bardzo zdominowała rynek światowy, bo stanowi aż 70% upraw kawy, a także robusty, która stanowi niecałe 30%. Trzeci gatunek, nie jest tak dobrze znany i uprawiany. W literaturze można przeczytać, że liberika straciła na znaczeniu, ponieważ arabica i roubusta były lepiej pozyskiwane i lubiane oraz łatwiejsze w uprawie, choć owoce liberiki były znacznie większe, a ten fakt należy traktować jako ciekawostkę. Może kiedyś to ulegnie zmianie? Zobaczymy...

Pod mikroskop stawiamy arabicę...

Doszliśmy już do tego, że arabica jest uprawiana w 70% wszystkich upraw kawy. To stanowi aż 2/3 światowej produkcji kawy. Jest jej już ponad 140 odmian, a to ciągle mało, ponieważ liczba stale rośnie. Codziennie odkrywane są nowe gatunki czy też krzyżowane są laboratoryjnie. Hodowana jest obecnie w około 60 krajach. Jeszcze niedawno byliśmy świadkami startu hodowli arabiki w Chinach, Nepalu czy na Wyspie Świętej Heleny, a dzięki laboratoryjnemu wzmacnianiu genów arabiki możemy usłyszeć o próbach hodowania jej we Francji! 

Smak arabiki ciężko opisać krótko, a jeśli ktoś poprosiłby o jednosłowo, to nabawilibyśmy się niezłego mętliku w głowie. W znanych portalach, literaturze, smak arabiki jest porównywany pomiędzy kakao, nutami kwiatowymi a owocowymi, przypominającymi wiśnie, śliwki lub porzeczki.

A teraz trochę o drugiej odmianie - Robusta. 

Skoro arabica zajmuje 2/3 światowej produkcji, to robuście pozostaje ten mniejszy ułamek. Matematyka nigdy nas nie oszuka. Robusta znana jest z upraw kawy głównie w azjatyckiej części świata. Jest uprawiana w Indiach, Indonezji czy Wietnamie, ale jak to bywa nie wszystko jest takie oczywiste. Robusta jest również uprawiana w Brazylii czy niektórych krajach Afryki. Jej smak jest opisywany jako dość ciężki przez gorycz, którą czujemy już na początku i z doświadczenia wiem, że tak jest. Myślę, że warto zaznaczyć to, iż robusta potrafi nieźle zaskoczyć. Tutaj nie powołam się na doświadczeniach, ale na zdobytej wiedzy. Robusta, tak zwana Fine, to coś co zaskoczy nie jednego miłośnika kawy. Roubusta Fine ma w sobie smak gorzkiej czekolady wraz ze słodkimi nutami orzecha czy mlecznej czekolady, co nie wpływa już tak bardzo na gorycz smaku.

Pięć różnic między arabicą a robustą.

Najwyższa pora, aby przejść do naszych małych "badań genetycznych" i poznać czy robusta i arabica mają pewne różnice, które pokażą czy są ze sobą tak bardzo spokrewnione czy też możemy je traktować jako odmienność. 

1. Początki, czyli hodowla.

W tym przypadku, chodzi o jej prawidłowy rozwój. Jak to w genetyce bywa, możemy zgłębiać tajniki chorób genetycznych lub rozwijających się w trakcie naszego życia. Z kawą jest podobnie.

Arabica jest bardziej podatna na szkodniki, choroby oraz przede wszystkim na zmiany klimatu. To jest duży problem w jej uprawie, ponieważ arabica wymaga większej uwagi, kontroli i opieki. Robusta jest nieco inna. Porównać możemy ją do dzikiej rośliny. Może rosnąć dosłownie wszędzie. Nie wpływa na nią zmiana temperatur, pogody i nie jest podatna na szkodniki tak bardzo jak arabica. Dlaczego tak jest?

Robusta ma większą zawartość kofeiny, niż arabica. Ta duża suma kofeiny działa ochronnie przeciwko insektom. Często też jest hodowana „na dziko”,  czyli bez nadmiernej uwagi czy opieki. Przykładem może być Indonezja.

2. Różnice w wyglądzie ziaren.

Ziarno robusty jest owalne, posiada prostą środkową część. Arabica natomiast jest bardziej podłużna, na środku także jest pusty otwór, ale ma lekkie zakrzywienie na końcach.

3. Przyszedł czas na zakup, czy cena ma znaczenie?

W przypadku różnic pomiędzy arabicą i roubustą, musimy także spojrzeć na cenę obu gatunków, ponieważ różnica jest zauważalna. Zazwyczaj to robusta jest bardziej przystępna cenowo i potrafi być nawet o połowę tańsza od arabiki!
Gdy podnosi się jakość robusty, jej cena zaczyna zbliżać się do cen arabik. 

4. Różnice w smaku.

Oczywiście mówiąc o smaku musimy zaznaczyć, że istnieje spora liczba przyczyn na to, jak smakuje konkretna arabica czy robusta, od samej plantacji i obróbki ziarna, kraju w którym ziarno rośnie, jakości ziarna.

Arabica przyzwyczaiła nas do słodkich, delikatniejszych smaków, łącząc kwiaty i owoce. Robusta natomiast to ciężkie, gorzko-czekoladowe smaki. Arabica ma prawie dwukrotnie więcej cukru niż robusta, natomiast robusta ma większą zawartość kofeiny, która jest główną przyczyną goryczy. 

5. Na koniec ciekawostka w pozyskiwaniu i zbiorze. 

Arabica jest często zbierana tradycyjnymi metodami, czyli ręcznie. Przyczyną tego, jest jej uprawa, która wymaga dokładności. Tak jak już wspomnieliśmy, arabica charakteryzuje się większą trudnością w uprawie. Dlatego metoda ręcznego zbioru, jest wybierana w przypadku arabiki.

Arabica i robusta. Wybór należy do Was.

Przyjęło się, że arabica to ta doskonalsza, bardziej lubiana kawa, bo smak ciekawszy, delikatniejszy. Jednakże robusta wcale nie jest gorsza, bo jak wykazały "nasze badania" różni się od arabiki zawartością kofeiny, która na dzień dobry może dać niezłego "kopa". Jaka kawa? Spróbujcie sami, co jest lepsze czy arabica czy roubusta. Następnym razem zrobimy ranking. W sklepie znajdziecie zarówno arabicę, jak i robustę, z różnych regionów świata. W razie pytań jesteśmy do dyspozycji.